Προς τι η ψύχωση με το Γκρόσμαν

Τέλειωσα το «Ένας Συγγραφέας στον πόλεμο», όσα μού άρεσαν σε σύντομα bulletίνια-διότι τις εκτενείς βιβλιοκριτικές (πλην εκείνων του Πάπα-Κούρτοβικ) τις βαριέται κι ο θεός.

• η ιστορία εστιάζει στον απλό στρατιώτη του Κόκκινου Στρατού (στις ηρωικές και τις ποταπές στιγμές του), ανοίγει την εικόνα και περιλαμβάνει τη διοίκησή του (με την αυτοθυσία αλλά και τις φιλοδοξίες και σκοπιμότητες) και σ’ ένα μεγάλο πλάνο περιλαμβάνει και τον παρανοϊκό Πατερούλη.

• ξεκινάει το 41 με τους ρώσους να ηττώνται και να ταπεινώνονται και σταδιακά παρακολουθούμε τη μετατροπή του Κόκκινου Στρατού σε ισοπεδωτική πολεμική μηχανή.

• το μεγαλειώδες άρθρο «η κόλαση που λεγόταν Τρεμπλίνκα»-τμήματα του οποίου χρησιμοποιήθηκαν και στο δικαστήριο της Νυρεμβέργης. Ο Κόκκινος Στρατός φτάνει στο στρατόπεδο της Τρεμπλίνκα, ο Γκρόσμαν καταγράφει μαρτυρίες. Eνώ ήδη λίγο πολύ τις ήξερα, αρρώστησα διαβάζοντας τις. Σε κατάθλιψη πέφτει κι ο ίδιος επιστρέφοντας στη Μόσχα. Το λυτρωτικό του κομματιού είναι η καταστροφή της Τρεμπλίνκα μετά από εξέγερση των κρατουμένων.

• η απροθυμία των σοβιετικών αρχών απέναντι στις ανταποκρίσεις του γι’ αυτό που αργότερα θα ονομαζόταν «Ολοκαύτωμα». Η εντολή ήταν «Μη μιλάς για Εβραίους-θύματα, γράφε πολίτες της Σοβιετικής Ένωσης». Η συνεργασία των ντόπιων πληθυσμών στην εξόντωσή τους. Απ’ την άλλη όσοι σώθηκαν πάλι χάρη στους ντόπιους σώθηκαν (τα λέει ο Τοντόροφ, μην το κουράζω).

• ο Κόκκινος Στρατός που καθώς προελαύνει προς το Βερολίνο, πλιατσικολογεί και βιάζει (είχα πρόσφατη και τη "Γυναίκα του Βερολίνου") ακόμα και σοβιετικές γυναίκες-αιχμάλωτες εργάτριες των γερμανών.

• η τύχη του ίδιου του Γκρόσμαν: μισός Εβραίος, πέφτει σε δυσμένεια, γλιτώνει το γκούλαγκ μόνο χάρη στο θάνατο του Στάλιν, το έργο του αποσύρεται και απαγορεύεται, πεθαίνει μόνος, το ‘Ζωή και Πεπρωμένο’ (φημολογείται ότι) έβγαλε από την ΕΣΣΔ ο Ζαχάρωφ σε μικροφίλμ.

Δειλία-θάρρος, η πιθανότητα να γίνεις σωτήρας κάποιου ή δήμιος του, η εφαρμογή της τελικής λύσης, τα ελάχιστα ξυλαράκια που είμαστε μέσα στο ποτάμι της Ιστορίας, αυτά συνιστούν την εμμονή μου με το Β' ΠΠ.

Ο επίμονος κηπουρός

Χτεσινή φωτο από την Ερέτρια, το φως μού θυμίζει το «Πλαγίως»-φυσικά κόβουμε φύλλα.

Ήταν στον Ουελμπέκ (στις Δυνατότητες ενός Νησιού) που συνάντησα πρώτη φορά τη λέξη childfree (αντί του childless). Ανέφερε childfree zones σπιτιών στην Καλιφόρνια, ομάδες ενηλίκων που συνειδητά δεν αποκτούν παιδιά, αν και οι λόγοι δεν ήταν υπαρξιακοί αλλά ο συβαριτικός τρόπος ζωής.

Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόλαβα τα θεωρητικά διλήμματα, αποφοίτησα από το ΕΜΠ στον πέμπτο μήνα της πρώτης εγκυμοσύνης. Ο Αργύρης υπήρξε ένα τέλειο νήπιο, μετά προέκυψε το Θείο Βρέφος (βλ.σημείωση) κι έτσι συζητήσεις αμλετικού τύπου να τεκνοποιήσει κανείς ή όχι εξοβελίστηκαν εντελώς στο χώρο του φανταστικού.

Πόθεν ο προβληματισμός: στο χτεσινό φεριμπότ το οποίο ήταν υπέροχα άδειο, πλην ενός ζεύγους, περάσαμε ένα μισάωρο κυνηγώντας τις μύγες στο σαλόνι (κυριολεκτικά όμως!). Φυσικά το σπορ το είχε ξεκινήσει ο μικρός ψυχάκιας, αλλά ο Α συμμετείχε με πολύ κέφι. Το αποτέλεσμα ήταν ένα ξέφρενο κυνηγητό ανάμεσα στα (άδεια) τραπέζια από παράθυρο σε παράθυρο. (Να τονιστεί ότι είμαι παρανοϊκά προσεχτική στο να μην ενοχλούν τα τέκνα τον κόσμο, ούτε φωνάζαμε, ούτε περνούσαμε από την πλευρά που καθόταν το ζευγάρι).

Ο άντρας είπε κάτι στην κοπέλα, του στυλ «είδες που θες παιδιά?», εκείνη σφίχτηκε πάνω του κι είμαι σίγουρη ότι θα παίρνει τα αντισυλληπτικά πλέον με ιδιαίτερη σχολαστικότητα. Άλλο ένα αιώνιο θέμα με στέρεα επιχειρήματα να στηρίζουν την κάθε πλευρά.

Σημείωση: Δαραής, 'Από την άλλη πλευρά, οι οικογένειες που τυχαίνει να έχουν ανάπηρο άτομο στους κόλπους τους, επεξεργάζονται, στη διάρκεια μιας οδυνηρής πορείας, που διαμορφώνεται, συγχρόνως, μέσα από αναγνώριση και άρνηση, μια αναπαράσταση «εξαιρετικού παιδιού», που αποφέρει στους γονείς του πολλά περισσότερα από ένα παιδί «φυσιολογικό»'.

Νεύρα εκ γενετής

Ο Μπουνιούελ στην αυτοβιογραφική Τελευταία Πνοή εξήρε την ευεργετική επίδραση της κατάρτισης καταλόγων τύπου «μ’ αρέσουν-δε μ’ αρέσουν». Τρία χαζά μ’ έχουν φέρει στο (περίπου) αμήν εσχάτως:

• η μετάφραση στα ελληνικά και έκδοση του «Αν εγώ το έκανα» του Ο.Τζ.Σίμσον. Πρόκειται για την εξοργιστική εκδοχή του για τη δολοφονία της πρώην συζύγου και του φίλου της. Και από το site της Πρωτοπορίας το απογειωτικό κερασάκι: «Τα δικαιώματα της έκδοσής της σε βιβλίο απέκτησε ύστερα από δικαστική διαμάχη η οικογένεια του Ρον Γκόλντμαν. Αν και η έκδοση είναι εγκεκριμένη από την οικογένεια Γκόλντμαν, το κείμενο του Σίμπσον παρατίθεται αυτούσιο, χωρίς καμία αλλαγή, απλώς η οικογένεια έχει προσθέσει πρόλογό της στον οποίο καταλήγει στο συμπέρασμα πως αυτός το έκανε. Μέρος των εσόδων από τα πνευματικά δικαιώματα της οικογένειας θα διατεθούν στο Ίδρυμα Ρον Γκόλντμαν για τη Δικαιοσύνη. Άνευ σχολίου, μάσα μάσα όλα είναι μάσα.

• ο Υπουργός Απασχόλησης που «φιλοξενεί» την οικογένεια των Ινδών. Δεν ξέρω τι με πείραξε περισσότερο. Η φτήνια των δικαιολογιών και της υποτιθέμενης φιλανθρωπίας, η αναφορά στο κινητικά και διανοητικά ανάπηρο παιδί των Ινδών το οποίο απασχολεί 24 ώρες το 24ωρο τη μητέρα του και χρησιμοποιήθηκε σαν επιχείρημα, βρωμάει η υπόθεση απ’ όπου κι αν την αγγίξει κανείς.

• η εντελώς ξύλινη γλώσσα που χρησιμοποιείται όταν μιλάει κανείς (και ξορκίζει) τα άτομα με ειδικές ικανότητες. Παραθέτω από την Καθημερινή: «Σε σύντομο χαιρετισμό του ο υπουργός Μακεδονίας-Θράκης, Μαργαρίτης Τζίμας, εξήρε το έργο και το ενδιαφέρον του νομάρχη Θεσσαλονίκης για τα ΑμεΑ, επισημαίνοντας ότι τα άτομα αυτά δεν είναι Άτομα με Αναπηρία, αλλά άτομα με ειδικές ικανότητες.»
  

Το περιεχόμενο μετράει, Ρίκο!

Η άλλη αποκάλυψη της Ζυρίχης ήταν τα παιχνίδια. Λίγο η αποστροφή για τη γνωστή αλυσίδα με τις διαφημίσεις για κρετίνους, λίγο η αγοραφοβία είχα αρκετό καιρό να ψωνίσω παιχνίδια με τον παραδοσιακό τρόπο.

Πήρα διάφορα Ravensburger και Haba με έμφαση στο ωραίο περιτύλιγμα, διότι εκεί επικεντρώνει την προσοχή του ο κύριος Ρίκος. Κορδέλα, χαρτί που κάνει θόρυβο, σακούλα που τρίζει, ίσως επειδή αυτή τη φορά είχα φάει πολλή ώρα να τα διαλέξω ετσαντίσθην λίγο παραπάνω που αγνόησε τα ίδια τα δώρα. Μάλλον με πείραξε που δεν κατάλαβα να του έχω λείψει ιδιαιτέρως ή τουλάχιστον δεν το έδειξε.

Ο Ρίκος το αντελήφθη, με καταράστη και μετέφραζα όλο το απόγευμα από τα γερμανικά τις οδηγίες του «Τρέξε κότα, τρέξε!»

Μικελάντζελο ή raclette?

Τελείως χαζοδιλήμματα έβαζε καμιά φορά ο Γκράχαμ Γκρην: στην Ιταλία τα τριάντα χρόνια κυριαρχίας των Βοργία, χρόνια πολέμων, τρομοκρατίας, σφαγής γέννησαν τον Μικελάντζελο, το Λεονάρντο Ντα Βίντσι και την αναγέννηση. Στην Ελβετία τα 500 χρόνια ειρήνης δημιούργησαν το ρολόι-κούκο.

Όση Ζυρίχη και περίχωρα είδα ήταν ένας νοικοκυρεμένος παράδεισος. Αν είχα ένα σπιτάκι εκεί, με το φροντισμένο κήπο, τα ασφαλτικά κεραμίδια, τα κουκλίστικα παράθυρα δεν νομίζω ότι θα με απασχολούσαν υπαρξιακά θέματα ξανά, θα είχα την ευτυχή ψευδαίσθηση του απόλυτου ελέγχου της ζωής μου.

Διάβασα τη «Δυνατότητα ενός Νησιού» του μέγα μάγιστρου Ουελμπέκ και ξεκίνησα το «Συγγραφέα στον πόλεμο» του Βασίλι Γκρόσμαν. Το χιόνι και τα γερμανικά που άκουγα (ορισμένα τα ψέλλισα κιόλας, αλλά απεδείχθησαν κατώτερα των περιστάσεων) ήταν το κατάλληλο περιβάλλον για διάβασμα των πολεμικών ανταποκρίσεων.

Απόσπασμα από το Συγγραφέα, 1941, κεντρικό μέτωπο:

«Ειδικά εκπαιδευμένα σκυλιά με βόμβες μολότωφ ρίχνονται πάνω στα τεθωρακισμένα και καίγονται. Τα σκυλιά αυτά ήταν εκπαιδευμένα με βάση τις αρχές του Παβλόφ. Τα τάιζαν πάντα κάτω από ένα άρμα μάχης, έτσι ώστε να τρέχουν κάτω από τεθωρακισμένα οχήματα αμέσως μόλις έβλεπαν κάποιο από αυτά. Τα εκρηκτικά ήταν δεμένα στη ράχη τους και παγιδευμένα ώστε να εκρήγνυνται μόλις έρχονταν σε επαφή με το κάτω μέρος του άρματος».

Raclette και πάλι raclette. (raclette=τυρί, food porn φωτογραφίες από raclette εδώ)